Η πρώτη επιστημονική αναφορά για τη δύναμη της σχέσης μεταξύ ιατρού και ασθενούς στα αποτελέσματα της θεραπείας, έγινε από τον Stone το 1961 και από τον Shafer 1983, οποίοι μίλησαν για το γνήσιο ενδιαφέρον του ιατρού και τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ασφάλειας σκιαγραφώντας τα χαρακτηριστικά εκείνα που συνέβαλαν σε θεραπευτικά αποτελέσματα.

     Η εξέλιξη της ψυχολογικής γνώσης και των ψυχοθεραπευτικών τεχνικών που ακολούθησαν, δεν αλλοίωσε το χαρακτήρα της θεραπευτικής διαδικασίας: η επιτυχία της θεραπείας εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη θεραπευτική σχέση. Ο θεραπευτής –μέσω της θεραπευτικής σχέσης– αποσκοπεί στην κατανοήση του θεραπευομένου, στην επικείμενη θεραπευτική αλλαγή, αλλά και στην πρόληψη των μελλοντικών δυσκολιών.
 

    Η ευτυχία και η ψυχική υγεία ενός ανθρώπου είναι συνάρτηση της καλής ή κακής ποιότητας των σχέσεων του με τους σημαντινούς αλλους, ξεκινώντας από τον πρωταρχικό δεσμό, τη σχέση με τη μητέρα ή με όποιον το παιδί έκανε την πρώτη του σχέση. Βασικό ρόλο σε αυτό παίζουν οι μηχανισμοί της εσωτερίκευσης: οι σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους ενδοβάλλονται και εντάσσονται στο ψυχολογικό κόσμο του ανθρώπου, γίνονται μέρος της ψυχικής του δομής. Οι διαδικασίες αυτές εκκινούν από τη βρεφική ηλικία και τη δυαδική σχέση του παιδιού και διαρκούν εφ’ όρου ζωής.

  Τα εσωτερικευμένα λοιπόν πρότυπα του παρελθόντος επηρεάζουν πάντα τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους άλλους και λειτουργούμε στις μεταγενέστερες σχέσεις μας. Στη ψυχοθεραπεία συμβαίνει κάτι ανάλογο: ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το θεραπευτή μας, ο τύπος της σχέσης που δημιουργούμε μαζί του, σχετίζεται άμεσα με τους πρωταρχικούς μας δεσμούς. Ερχόμαστε στη θεραπεία αναζητώντας αυτό που μας λείπει και προσδοκάμε –συνειδητά ή ασυνείδητα– μια επανάληψη αυτού που γνωρίζουμε, ακριβώς γιατί αυτό μας είναι οικείο, έτσι ξέρουμε να σχετιζόμαστε. Προβάλλουμε στο θεραπευτή συναισθήματα, προσδοκίες ή προθέσεις που έχουμε με τους σημαντικούς άλλους. Με αυτόν τον τρόπο, μεταφέρουμε στη θεραπεία ένα μοντέλο σχέσης και στο θεραπευτή συναισθήματα και προσδοκίες που εκπορεύονται από την εμπειρία που είχαμε με άλλα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας.

    Βασικός επομένως στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να αποτελέσει η θεραπευτική σχέση ένα ασφαλές πεδίο και ταυτόχρονα μια επιδιορθωτική εμπειρία που θα επουλώσει τα τραύματα και θα αποτελέσει ένα υγιές πρότυπο. Με άλλα λόγια, η ίδια η σχέση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή, ο δεσμός δηλαδή που αναπτύσσεται μεταξύ τους, συνιστά από μόνος του πλούσιο θεραπευτικό υλικό, πρόσφορο για κατανόηση.  
 

Η θεραπευτική σχέση είναι ένας καταλύτης, γιατί δια αυτής ο θεραπευόμενος
κινητοποιείται και καθοδηγείται
να αναλάβει δράση μέσα στη ζωή.
 

Η θεραπευτική σχέση όμως είναι και μια ανθρώπινη σχέση, αναφέρομαι στο κομμάτι που έχει να κάνει με την προσωπικότητα του θεραπευτή και του θεραπευομένου και αφορά τα αληθινά και όχι τα μεταβιβαστικά κομμάτια της σχέσης. Η Linehan, το 2008, θέλοντας να μελετήσει την ανθρώπινη διάσταση της θεραπευτικής σχέσης, διεξήγαγε μια έρευνα σε οριακούς ασθενείς. Οι ασθενείς αυτοί ανέφεραν οτι ο θεραπευτής τους ήταν εκείνος που τους κράτησε ζωντανούς, παρόλο που οι θεραπευτικοί στόχοι δεν εκπληρώθηκαν στο ακέραιο. Με άλλα λόγια, η θεραπευτική σχέση είναι και μια πραγματική σχέση που βελτιώνει τη ζωή του θεραπευομένου ανεξάρτητα από τα προβλήματα. Και για αυτό ακριβώς η θεραπευτική σχέση είναι τόσο σημαντική για το θεραπευτικό αποτέλεσμα, γιατί δια αυτής ο θεραπευόμενος θα καταφέρει να οικοδομήσει μια νέα, πιο συγκροτημένη και πιο ελπιδοφόρα είκόνα για τον εαυτό και τον κόσμο.