Είμαστε εδώ και τρία χρόνια ένα οχυρό υπό πολιορκία: όσο καλοφτιαγμένο και αν είναι, δε γίνεται να μην υποστεί πλήγματα. Οι διατροφικές διαταραχές (ΔΔ) είναι ίσως από τα μεγαλύτερα προβλήματα που μας αφήνει η μετα-covidεποχή. Τον τελευταίο χρόνο θεωρείται παγκοσμίωςπρόβλημα δημόσιας υγείας. Η επίδραση της τριετούς «πολιορκίας» φαίνεται στη ραγδαία αύξηση της κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών, του αυτοκτονικού ιδεασμού και των διαταραχών πρόσληψης της τροφής (ψυχογενής ανορεξία, βουλιμία, παχυσαρκία, υπερφαγία). 

Το στίγμα που συνοδεύει τις ΔΔ συμβάλλει στην υποδιάγνωση και στην ελλιπή αντιμετώπιση. Στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό, οι στατιστικές τρομάζουν. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής  (ESCAP) μιλά για ακραία αύξηση στους εφήβους. Αυξήθηκε η οθόνη, μειώθηκε η φυσική δραστηριότητα, αυξήθηκαν τα snaks, αυξήθηκαν οι προβληματικές διατροφικές αντιλήψεις. Η  UNICEF υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας  για την ψυχοκοινωνική στήριξη παιδιών και εφήβων. Στους ενήλικες το 30% του πληθυσμού αύξησε το βάρος του. Ο επιπολασμός διπλασιάστηκε. Στην Ευρώπη σημειώνονται 41,9 νέα περιστατικά με ΔΔ. τα τελευταία δύο χρόνια. Στα άτομα που έπασχαν ήδη από ΔΔ  παρατηρήθηκε επιδείνωση μέχρι 78% και έως 80% επιβάρυνση της γενικότερης ψυχικής τους υγείας. Ένα πολύ αυξημένο ποσοστό πασχόντων από ΔΔ εμφάνισε αυτοκτονικό ιδεασμό. Η νοσηλείες αυξήθηκαν έως 50%, την ίδια στιγμή που η διακοπή της θεραπείας των πασχόντων έφτανε το 78% καθώς οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές δυσκόλευαν τους ασθενείς να συνεχίσουν τη ψυχοθεραπεία τους.

Γιατί; Γιατί αυτό που ζήσαμε μας επηρέασε τόσο στον τρόπο που διαχειριζομαστε το φαγητό και στην εικόνα που έχουμε για το σώμα μας; Η απάντηση είναι απλή: γιατί αυτό που ζήσαμε ακούμπησε πάνω σε ό,τι πυροδοτεί μια ΔΔ. Οι δυσκολίες δηλαδή που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε πυροδοτούσαν τη φύση και τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τις ΔΔ.

Συγκεκριμένα:
1. Ένα βασικό θέμα που διαχειρίζεται ο ασθενής μέσα από το φαγητό είναι ο έλεγχος (ενδεικτικά, στην ανορεξία η διατήρηση του ελέγχου ή στην υπερφαγία η απώλεια ελέγχου). Η νέα εποχή χαρακτηρίζεται από ελλιπή αίσθηση ελέγχου στις ζωές μας. Λόγω της αλλαγής της κανονικότητας/lifestyle και του άγχους που αυτό επιφέρει, οι πάσχοντες προσπαθούν να μετριάσουν το στρες από την έλλειψη ελέγχου ελέγχοντας την τροφή.
2. Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων, η οικονομική δυσκολία, η επιστροφή στην πατρική οικογένεια, πυροδοτούν όλα τα ψυχοπαθολογικά στοιχεία που συνήθως συναντούμε στις ΔΔ.
3. Κοινωνική απομόνωση/Συναισθηματική αποστασιοποίηση: ενδυναμώνει τους δυσλειτουργικούς μηχανισμούς. Η επάνοδος στην κανονικότητα δεν είναι τόσο εύκολη στους ανθρώπους με ΔΔ σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
4. Η αναγκαστική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπου κυριαρχεί η εικόνα αποτελεί εκλυτικό παράγοντα για τους ασθενείς με ΔΔ. Οι πάσχοντες με ΔΔ υποφέρουν, σβήνουν το fb, συγκρίνουν τον εαυτό τους με το υποτιθέμενο πρότυπο, λειτουργούν αυτό-τιμωρητικά.

Σημειώνεται ότι οι διαταραχές διατροφής είναι ψυχικές διαταραχές, υπάγονται στο ψυχιατρικό σύστημα ταξινόμησης των ψυχικών διαταραχών. Δεν είναι απλά μια κακή συνήθεια ή μια φάση που με το κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής θα περάσει. Ο πάσχων από ΔΔ έχει υπολογιστεί ότι καθυστερεί πάνω από 3,5 χρόνια να ζητήσει ψυχοθεραπευτική βοήθεια. 

Η μέριμνα πρέπει να είναι ανάλογη: τα ψυχοθεραπευτικά πρωτόκολλα πρέπει να προσαρμοστούν, χρειάζονται νέες αποκαταστασιακές παρεμβάσεις και θεραπευτικές στρατηγικές για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία και μεταπίπτουν στη χρονιότητα. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο μέγας Winnicott είχε πεί ότι η πείνα και η λήψη τροφής δεν είναι παρά μορφές άμυνας. Άμυνας απέναντι σε μια πραγματικότητα που πονά και που κάποιοι δεν έχουν άλλο όπλο παρά μονάχα το σώμα τους για να αμυνθούν.